कृत्रिम बुद्धिमत्ता अर्थात् आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स प्रविधिको तीव्र विकास र विस्तारले विश्वभर आम मानिसहरुको रोजगारी गुम्नसक्ने चिन्ता बढाइरहेको छ । पछिल्ला केही वर्षमा एआईको तीव्र विकास भएको छ र हरेक क्षेत्रमा यसको व्यापक अबलम्बन गर्न थालिएको छ ।

तर के एआईको यो विकासले आगामी दिनमा मानिसको ठाउँ लिनसक्छ ? के एआईकै कारण लाखौं मानिस बेरोजगार हुनसक्छन ? यावत् सवालहरु टड्कारो बनिरहेको बेलामा माइक्रोसफ्टका संस्थापक बिल गेट्सले यस विषयमा आफ्नो विचार व्यक्त गर्दै एक भविष्यवाणी गरेका छन् । गेट्सका अनुसार एआईले कैयन् क्षेत्रमा मानिसको ठाउँ लिनसक्छ । तर, तीनवटा क्षेत्रमा पनि एआईको कुनै प्रभाव पर्नेछैन ।

यी तीन क्षेत्रमा मानिसका रोजगारी सुरक्षित

बिल गेट्सका अुनसार बायोलोजिस्ट अर्थात् जीव वैज्ञानिकलाई एआईले प्रतिस्थापन गर्न सक्नेछैन । वैज्ञानिक अनुसन्धान तथा नयाँ खोजका लागि रचनात्मक सोंच तथा प्रयोगको आवश्यकता हुन्छ, जुन एआईका लागि सम्भव छैन । यद्यपि एआईले डिएनए विश्लेषण, रोगको पहिचान तथा औषधिको खोजमा भने निकै महत्वपूर्ण सहयोग गर्न सक्नेछ । यति हुँदाहुँदै भने एआई प्रविधिले वैज्ञानिकहरुको अनुभव तथा प्रयोगको क्षमताको बराबरी गर्न सक्नेछैन ।

गेट्सले ऊर्जा क्षेत्रलाई पनि एआईको प्रभावबाट मुक्त बताएका छन् । उनका अनुसार यो क्षेत्र निकै जटिल छ र यसमा नवीकरणीय उर्जाका स्रोतहरुको विकास, जलवायु परिवर्तनसँग जुध्ने र ऊर्जा ग्रिडको व्यवस्थापन लगायतका काम रहेका छन् । यी सबै कामहरु मानिसको गहन बुझाइ तथा निर्णय क्षमतामा निर्भर हुन्छन्, जुन एआईका लागि सम्भव हुँदैन ।

गेट्सका अनुसार एआईका कारणले गर्दा संकटमा नपर्ने अर्को जागिर कोडिङ हो । एआईकै कारण विज्ञ तथा अनुसन्धानकर्ताहरुको जागिर संकटमा नपर्ने उनको तर्क छ । यद्यपि एआईलाई कोडिङ तथा सफ्टवेयर विकासमा प्रयोग गर्न सकिनेछ तर यसलाई नैतिक रुपमा विकास गर्ने र नियन्त्रण गर्नका लागि मानिसकै भूमिका अहम रहनेछ ।

एआई प्रविधि कोड सिर्जना गर्नमा क्षमतावान बन्दै गइरहेको भएपनि अनुगमन प्रणाली, त्रुटिहरूको निवारण तथा थप समृद्ध समाधानको विकास गर्नमा मानव विज्ञता आवश्यक पर्दछ । त्यसैले भविष्यमा एआईको कार्यक्षमता सुधार्न तथा त्यसलाई नयाँ उचाइँसम्म पुर्‍याउनका लागि मानव विज्ञहरुको नै आवश्यकता पर्नेछ ।

आफूमा सुधार ल्याउन सुझाव

गेट्सका अनुसार एआई अहिले आफ्नो प्रारम्भिक चरणमा छ । तर यो तीव्र गतिमा विकसित भइरहेको छ । आगामी दिनमा यसले धेरै रोजगारीहरुलाई प्रभावित गर्नसक्छ, खासगरी डेटा इन्ट्री, ग्राहक सेवा, आधारभूत कोडिङ तथा सामग्री लेखन जस्ता क्षेत्रमा । यद्यपि रचनात्मकता, निर्णय लिने क्षमता तथा नवप्रवर्तनशीलताका क्षेत्रमा मानिसको भूमिका सदैव रहनेछ । यस्तोमा सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा भनेको मानिसले आफूलाई अद्यावधिक राख्ने, समयक्रमसँगै स्तरोन्नति गर्ने, नयाँ सीप सिक्ने गर्नु पर्दछ, ताकि एआईको युगमा प्रतिस्पर्धा गर्न सकियोस्।

एआई |बिल गेट्स